Jak wiele społecznych inicjatyw, tak i Żywa Biblioteka powstała trochę przypadkiem. W 1993 roku przyjaciel kilku młodych ludzi z Kopenhagi został napadnięty. W reakcji na to wydarzenie, ci młodzi ludzie założyli w Kopenhadze stowarzyszenie “Stop Volden” – przeciwko przemocy, aby rozpocząć działania wśród swoich równieśników, mające na celu zapobieganie takim sytuacjom.
Ich lokalne akcje były niezwykle udane i w krótkim czasie zyskali bardzo liczne grono sympatyków. W 2000 roku zostali poproszeni o przygotowanie eventu, który przyciągnąłby uczestników festiwalu muzycznego w Roskilde. Wśród kilku pomysłów, które się pojawiły – padł ten, aby ludzie mogli się nawzajem wypożyczać i w ten sposób poznawać, redukując jednocześnie dystans i uprzedzenia. Pomysłodawcami metody Ż̇ywej Biblioteki byli: Tobias Rosenberg Jørgensen, Sune Bang, Asma Mouna, Dany Abergel, Philip Lipski Einstein, Christoffer Erichsen i Ronni Abergel. Po zorganizowaniu Żywej Biblioteki na Festiwalu w Roskilde metoda została przekazana przez jej głównego inicjatora – Ronniego Abergela, do Departamentu Młodzieży i Sportu przy Radzie Europy. W 2004 roku została uznana za ich oficjalną metodę edukacji o prawach człowieka i dzięki pierwszemu podręcznikowi wydanemu przez Radę Europy rozprzestrzeniła się na kilkanaście, a potem kilkadziesiąt krajów na świecie.
Pierwsza Żywa Biblioteka została więc zorganizowana podczas Festiwalu w Roskilde [Dania]. Wzięło w niej udział 75 Żywych Książek, m.in: Policjant, Polityk, Feministka, Grafficiarz, Kibic. Jej celem było postawienie wyzwania uczestniczącym w niej Czytelnikom/czkom, aby zmierzyli się twarzą w twarz ze stereotypami i własnymi uprzedzeniami. Dosłownie. Takie spotkanie z człowiekiem pełniącym rolę Żywej Książki miało inicjować dialog między, czasem bardzo różnymi od siebie, ludźmi i budować zrozumienie dla inności, redukując w ten sposób niechęć i nienawiść wobec tego, co obce.
Od pierwszej Żywej Biblioteki minęło właśnie 17 lat. Metoda ta rozprzestrzeniła się po całym świecie i jest realizowana w ponad 70 krajach. Organizacją, która czuwa nad Ż̇ywą Biblioteką i dba o jej jakość, jest Human Library Organization z siedzibą w Kopenhadze.
Ż̇ywa Biblioteka w Polsce pojawiła się w marcu 2007 w Warszawie. Zorganizowana była jako jedno z wydarzeń w ramach „Globalnej Wioski – Święta Różnorodności” przez Stowarzyszenie Lambda Warszawa. Trwała 8 godzin. Drugą Ż̇ywą Biblioteką w Polsce i pierwszą, która była zorganizowana jako samodzielne wydarzenie była Ż̇ywa Biblioteka Wrocław zorganizowana w czerwcu 2007 i trwała dwa dni.
Po Warszawie i Wrocławiu projekt ten pojawił się także w innych miastach Polski m.in. w Krakowie, Bydgoszczy, Opolu, Białymstoku, Rzeszowie, Rudzie Śląskiej, Toruniu, Poznaniu, Grudziądzu, Głogowie, Gdańsku, Włocławku, Koszalinie, Jeleniej Górze, Radomiu, Zielonej Górze, Słupsku, Suwałkach, Łodzi, Cieszynie.
Do tej pory ok. 50 podmiotów w Polsce zorganizowało Żywą Bibliotekę a wydarzenia te były bardzo różnorodne: od kilkugodzinnych eventów, podczas których można wypożyczyć do 5 Żywych Książek, po kilkudniowe projekty z ponad 30 tytułami i wieloma wydarzeniami towarzyszącymi.
W 2014 roku Stowarzyszenie Diversja – organizator Żywej Biblioteki Wrocław, zostało koordynatorem sieci Żywa Biblioteka Polska i oficjalnym reprezentantem Human Library Organization na Polskę.